The Arrangement (1969)

The Arrangement (1969)

Ο Συμβιβασμός

Του Elia Kazan

Με τους: Kirk Douglas, Faye Dunaway, Deborah Kerr, Richard Boone και λοιποί
Ελληνικοί υπότιτλοι από: Γιάννης από Ανάβυσσο

Όταν παίχτηκε η ταινία το 1969, η λέξη συμβιβασμός έγινε πολύ τις μόδας. Δημοσιογράφοι ρωτούσαν επωνύμους: «Εσείς τι συμβιβασμούς έχετε κάνει στη ζωή σας;» Γενικά την ταινία στην αρχή την καλοδέχτηκαν όλοι, αλλά αργότερα έπεσε το σύνθημα (από πού;) και έπεσαι στην περιφρόνηση και την αφάνεια. Πρέπει να ομολογήσω ότι δεν είναι από τις κορυφαίες του Elia Kazan, αλλά για μένα δεν παύει να είναι εργάρα και δεν δικαιούται κανένας να ισχυρίζεται ότι είναι οπαδός του ποιοτικού σινεμά, αν δεν έχει δει αυτή την ταινία.

Οι λόγοι είναι μάλλον πολιτικοί. Οι… προοδευτικοί του κατεστημένου Αμερικανικού κινηματογράφου θυμηθήκαν να τιμωρήσουν τον σκηνοθέτη για το ατόπημά του την εποχή Μακάρθι. Χαρακτηριστικά ο ρόλος του πρωταγωνιστή προτάθηκε από τον σκηνοθέτη στον Μάρλον Μπράντο, αλλά αυτός τον αρνήθηκε διότι όπως είπε ήταν ακόμα νωπές οι πληγές από την δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ!

Τελικά ο ρόλος δόθηκε στον Kirk Douglas.

Ένα σημείο με το οποίο διαφωνώ είναι η μετάφραση του τίτλου «The Arrangeman» ως «Ο Συμβιβασμός». Γλωσσολογικά είναι σωστό. Δεν είναι όμως μόνο αυτή η μετάφραση της λέξης «Arrangeman». Είναι και η «Διευθέτηση» και αυτός θα ήταν ο σωστός τίτλος στην περίπτωσή μας.

Το σενάριο προέρχεται από το μυθιστόρημα που έγραψε ο ίδιος ο Elia Kazan, ογκώδες 500 σελίδων, και που για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν στα αμερικανικά best sellers. Μερικοί εξηγούν την όχι και τόσο μεγάλη επιτυχία της ταινίας στο ότι έγινε προσπάθεια να συμπυκνωθεί μα τεράστιας διάρκειας υπόθεση σε ταινία 125 λεπτών.

Όλοι οι ήρωες της υπόθεσης δεν μας απασχολούν για πρώτη φορά. Πριν από μερικά χρόνια ο Elia Kazan μας κατέπληξε με το αριστούργημα του «Αμέρικα-Αμέρικα». Τον κεντρικός ήρωα της υπόθεσης που τότε τον έπαιζε ο Στάθης Γιαλελής, τώρα έχει γεράσει και τον ρόλο τον παίζει ο Richard Boone.

Μας παρουσιάζεται ως ένας απόστρατος επιτυχημένος επιχειρηματίας (εισαγωγέας χαλιών από Περσία κυρίως), με σύζυγο και δύο γιους, ο οποίος όμως δεν απέβαλε την ανατολίτικη νοοτροπία σχετικά με την συμπεριφορά του στην γυναίκα και τα παιδιά του. Τώρα μάλιστα λόγω αρτηριοσκλήρωσης, η κατάστασή του έχει χειροτερέψει δραματικά. Βλέπει φανταστικούς εραστές της γυναίκας του και ευελπιστεί με να καταφέρει να ξαναστήσει την επιχείρησή του, για να αποδείξει σε όλους ότι δεν ξόφλησε.

Ο κεντρικός πρωταγωνιστής της υποθέσεις είναι ο γιος του Eddie Anderson τον οποίo υποδύεται ο Kirk Douglas. Το πραγματικό του όνομα είναι Ευάγγελος Τοπούζογλου, αλλά διάλεξε ένα αμερικανοποιημένο. Αυτός είναι ένα πετυχημένο στέλεχος διαφημιστικής εταιρίας που με τις τρελές ιδέες του, όπως το σλόγκαν για τα τσιγάρα ΖΕΦΥΡΟΣ: «Το καθαρό Τσιγάρο», κερδίζει αρκετά, βιώνει το Αμερικανικό όνειρο με βίλλα, πισίνες, πολυτελή αυτοκίνητα και όλα τα σχετικά.

Με αξιοπρεπή σύζυγο, την Φλωράνς (Deborah Kerr) και φαίνεται να διάγει πολύ πετυχημένη ζωή. Μια μέρα όμως, πηγαίνοντας στη δουλειά του εμφανίζει συμπτώματα αυτοκαταστροφής. Οδηγώντας το σπορ αυτοκίνητό του το ρίχνει σε ένα φορτηγό!

Τελικά σώζεται από το ατύχημα νοσηλευόμενος μόνο λίγες μέρες. Τότε όμως αρχίζουν οι αναδρομές στο παρελθόν και πληροφορούμαστε γιατί έφτασε σε αυτή  την κατάσταση.

Την φαινομενικά ήρεμη ζωή του ήρωά μας έρχεται να διαταράξει η εμφάνιση της Γκουέν (Faye Dunaway), μιας συνεργάτιδας της εταιρίας, η οποία δεν φαίνετε να συμμερίζεται υποκριτικά σλόγκαν του Έντι περί «καθαρών τσιγάρων» και μάλλον τα ειρωνεύεται.

Μεταξύ τους δημιουργείται ερωτική σχέση αλλά η κοπέλα δεν αρκείται να παίζει τον ρόλο της ερωμένης. Πιέζει τον Έντι να διαλέξει ανάμεσα σε εκείνη και την σύζυγο.

Αυτή πάλι, ενώ γνωρίζει τα πάντα, πιέζει τον Έντι να λογικευτεί και να επανέλθει στην συμβατική «αξιοπρεπή» συζυγική ζωή

Μαζί της και ο οικογενειακός τους δικηγόρος (Hume Cronyn)

που προσπαθεί να συνετίσει τον Έντι, αλλά παράλληλα επιδιώκει να προστατέψει και την Φλωράνς σχετικά με τα δικαιώματά της στην περιουσία, και επιδιώκει να αποδείξει ότι ο Έντι δεν έχει σώας τας φρένας.

Κοντά σε όλα τα άλλα ο Έντι έχει να αντιμετωπίσει και την επιδεινούμενη κατάσταση του πατέρα του ο οποίες εκβιαστικά και με ηθικούς εκβιασμούς προσπαθεί να πείσει τον γιο του να του χρηματοδοτήσει το ξαναστήσιμο της επιχείρησής του.

Το Ελληνικό χρώμα δεν απουσιάζει από την ταινία. Συγκεκριμένα, κάποια στιγμή που του Έντι του την έχει δώσει, κατά τα κοινός λεγόμενα, παίρνει ένα μονοκινητήριο αεροπλάνο και φέρνει γύρους τον ουρανοξύστη που στεγάζονται τα γραφεία που εργάζεται, μπροστά στα έκπληκτα μάτια των συναδέλφων του. Την τρελή του πορεία επενδύει μουσικά η το τραγούδι  «σαν πας στην Καλαμάτα...»!

Αλλά το Ελληνικό χρώμα εμφανίζεται και στο φινάλε της ταινίας. Παρακολουθούμε την κηδεία του πατέρα του Έντι, όπου αυτός εμφανίζεται στο πλευρό της Γκουέν και η Φλωράνς αγκαζέ μα τον δικηγόρο! Πλήρεις διευθέτηση και όχι συμβιβασμός. Παρακολουθούμε δε με συγκίνηση σε άπταιστα Ελληνικά την διέξοδο ακολουθία.